: Eens Engelschman's eerste indrukken van New-York De Aarde en haar Volken 1917 by Martin Stuart - New York (N.Y.) Description and travel De Aarde en haar Volken

@FreeBooks

Posted in: #FreeBooks #FreeBooksIndia #FreeBooksApp #gg

Vote Up Vote Down   0 Reactions

Login to give Reaction!

Eens Engelschman's eerste indrukken van New-York.

Naar het Engelsch van Stuart Martin.

"You will see some city", zei mij de Amerikaan, die mij verteld had van New-York, aan 't slot van zijn beschouwingen, na het diner, in den salon van de boot die ons naar Amerika bracht. En "You will see some city", herhaalde de jonge studente, die Europa was "rondgereisd" en van dat uitstapje weer huiswaarts keerde. En terwijl ze die woorden uitten, klopte New-York's boodschapper en afgezant reeds aan onze deur. Hij kwam, die boodschapper, in den vorm van den loods, aangeroeid van de kleine witte stoomboot, die ons zoo eigenwijs te gemoet huppelde aan den ingang van Ambrose Channel. Wat deed het ertoe, of zijn roeiers het hun toegeworpen touw lieten glippen? 't Bood ons de gelegenheid, het kleine notendopje te zien dansen op de golven, tot de geweldige schroeven hun beweging staakten, en stevige armen onzen gids naderbrachten tot het doel. Hij schoot langs de ladder omhoog als een zwart aapje, en boog voor 't verzamelde gezelschap aan de reeling. "I guess you're late", zei hij, "but we're glad to see you". Eerbiedig lieten we hem passeeren. Hier hadden we nu Oom Sam's eigen afgezant, de man die ons begroette in naam van Amerika. 't Was een spannend moment. Het Oosten had het Westen gevonden.

Geen half uur later verschenen andere afgezanten. Een half dozijn kleine sleepbootjes kwamen van alle kanten aanschieten, en hechtten zich als vliegen langs de zijden van ons hoog ijzeren gevaarte. Ze deden mij denken aan een groep vroolijke kinderen, die een volwassen gast bij zijn aankomst omringen, en hem bij de hand binnenleiden in den sprookjestuin, geschapen door hun eigen frissche, ongerepte verbeelding. Ik ging gaarne mede, nederig, haast een weinig bevreesd.

Van uit zee New-York te naderen is het naderen van een sprookjes-stad, welker blinkende torens en tinnen hoog de lucht inboren, flikkerend in de zon, als de betooverde steden uit onze kinder-prentenboeken. En wanneer de boot de haven is binnengegleden en stil ligt aan een beschut hoekje van de kade, dan begrijpen we dat zij, die New-York gebrek aan schoonheid en bekoring verweten, der stad grievend onrecht hebben gedaan. Ik betwijfel, of wel ??ne stad ter wereld den vreemdeling dieper en sterker treft bij haar eersten aanblik, dan die wonderbare ontzaglijke belichaming van het doelmatige, die daar zoo snel is verrezen op het eiland Manhattan.

Haar hooge torens staan te stralen, warm in de gloeiende zon, als de minaretten eener oostersche citadel; haar vreemde geluiden gonzen in uw ooren; haar eigenaardig silhouet verandert zienderoog van een vage mengeling van glinsterende, hooge huizenbrokken in een geregelde, imposante rij van winkel- en kantoorgebouwen, welker architecten iets beters voortbrachten dan ze zelf hadden bedoeld. Laat harde noodzakelijkheid, koele berekening, nuchter overleg, gesteund en beheerscht door den almachtigen dollar, hebben geleid tot den skyscraper-bouw van New-York, met den eersten dier huizentorens nam New-York's heldenzang een aanvang. Elke steen is een letter, iedere verdieping een regel in dat heldendicht. De bouwmeesters van het nieuwe New-York wenschten v??r alles praktisch te zijn. Ze werden po?tisch, zonder het te willen. Ze begonnen met elken artistieken regel te verwerpen, en in doelmatigheid alleen hun leidsvrouw te zien. En zij ontdekten, dat de kunst zich niet l??t terzijde schuiven, de kunst, die hun handen bestuurde, al zagen zij haar eischen voorbij.

Voor den vreemdeling is er geen eentonigheid in het afwisselend panorama van hooge torens en glinsterende koepels, die zich trotsch ten hemel verheffen. Hij vraagt zich af: "Als dit de poorten zijn der stad, hoe mag dan wel de stad zijn, achter die poorten gelegen?" Mijn voet betrad amerikaanschen bodem,--en ik voelde dat ik gietijzer onder mij had. Daar stond ik dan nu, in het vreemde land. Een uur later zag ik uit mijn h?telkamer neer op New-York City. Onmiddellijk gevoelt men het vloeiend, onduurzaam karakter van dit groote-stadsbeeld. Niets dat hier zijn eigenaardige kenmerken behoudt, op geslachten zijn onuitwischbaren stempel kan drukken. Een New-Yorksch geslacht duurt niet langer dan tien jaar. Voor den New-Yorker zijn tien volle jaren een menschenleeftijd. Onder elke phase van het stadsleven broeit en woelt de rustelooze gespannen geest, die snel en onverzettelijk voorwaarts dringt. Aan g??n ding is hier vergund, bestendig te zijn, en het is absoluut onwaar, te beweren dat New-York de climax van amerikaansche organizatie vertegenwoordigt. Die climax is nooit bereikt,--zal waarschijnlijk nimmer w?rden bereikt, want New-York is niet anders dan de tijdelijke uitbeeldingsvorm van den geest harer bewoners. Elke nieuwe stemming weerkaatst zich, wordt afgespiegeld in het uiterlijk voorkomen der stad. De meeste steden van New-York's leeftijd zouden bij voorbeeld de kwestie van hun watertoevoer reeds lang geleden hebben beslist en afgedaan. New-York breekt haar straten op, om die vraag, , th?ns op te lossen.

D??rin schuilt dan ook, naar 't mij voorkomt, de eigenlijke beteekenis van het woord "hustle". Niet dat de New-Yorkers z?? ontzettend veel haastiger en driftiger zich n??r en v?n hun werk spoeden dan de zakenlui van Londen, Berlijn, of zelfs Parijs.

Maar te New-York denken de commercieele voorgangers voortdurend nieuwe methoden uit om hun zaken te leiden; altijd zijn zij ontevreden met het bestaande; altijd zoekende naar middelen tot grondiger organizatie, tot de uiterste volmaking van het geringste onderdeel. Dat najagen van het vroeger onbereikbaar geachte, dat willen van den overtreffenden trap, leidt hen tot wat somtijds verkwisting op reusachtige schaal gelijkt. Biedt eenig gebouw geen ruimte genoeg, voldoet het niet aan de allerhoogste eischen, het wordt onverbiddelijk neergehaald en vervangen door een ander, n?g grooter, n?g moderner, n?g practischer dan zijn voorganger. Geen voorname straat in de stad, waarin niet hoog omheinde gapingen de plekken aanwijzen, waar weer nieuwe sky-scrapers worden opgericht, de een alw??r hooger dan de ander. Van achter die barrikaden barsten de slagen los van het dynamiet, en het geratel der klinkmachines, die de kolossale ijzeren zuilen en balken saamvoegen, welke het geraamte der wordende reuzen vormen. 't Is de groeikramp van New-York, dat doffe knallen van het uiteenspringend gesteente en het onderaardsche gedreun van de schroefboor; 't is het steunen van het barend Manhattan, dat iederen dag een Newer-York het aanzijn schenkt. Het is niet mogelijk New-York lief te hebben zooals men Londen liefhebben kan. Om Londen's enge straten en pleintjes der binnenstad spint de bekoring van het oude, overgeleverde haar gulden waas; het onverwachte, geheimzinnige prikkelt en boeit den vreemdeling bij iederen stap. Mijlen aaneen in een rechte lijn voortwandelen is daar niet mogelijk. In New-York bestaat niet een enkele straat met een bocht erin. 't Is een stad als een schaakbord, langs de lineaal getrokken. Broadway loopt diagonaal van den eenen naar den anderen hoek;--het Strand van New-York; maar een Strand dat zijn prestige langzaam ziet verminderen ten koste van dat van Fifth Avenue, Manhattan's Regent-street. En ook hier trekken zich de rijke bewoners langzaam aan weer terug, om zich er enkel des Zondags meer te vertoonen, sedert de oprichting der groote department stores in de voorname buurt. In menig opzicht scheen 't mij toch, dat New-York zich in londenschen geest poogde te vervormen. 't Verbaasde mij toen ik het aantal New-Yorkers zag, dat in hoogen hoed en gekleede jas na den ochtend-dienst door Fifth Avenue drentelde, op een Zondagmorgen, niet anders dan de Londenaars doen in Rotten Row of Park Lane. Ik had gehoord dat die "deftige" dracht in Amerika niet voorkwam bijna. En toch stempelde ze ook hier den "gentleman", n.b. m?t den wandelstok met gouden knop, die de onafscheidelijke metgezel is van den londenschen "man-about-town", en dien de Amerikanen ook al mee hebben overgenomen. Zulk een plagiaat zouden de dames van New-York niet licht begaan. Dat achten zij beneden zich. Zij scheppen. In den regel zien zij er bleeker uit dan haar engelsche zusters; minder geanimeerd ook; ze spreken langzamer, haast ietwat afgemat. Haar kleederdracht wordt ontworpen, "built", noemen ze dat, door amerikaansche artisten, die hun idee?n ontleenen aan de modes van Londen en Parijs, welke ze wijzigen naar believen, met het resultaat dat een amerikaansche zich kleedt, zooals nooit eene engelsche het zou doen. Maar ze streven allen naar ??n scherp-afgebakend ideaal. 't Is alsof ze alleen in de keuze harer kleuren eenige vrijheid genieten.

Zelfs de winkeljuffrouwen zijn voorbeelden van goeden smaak en vernuftige samenstelling van effectvolle d?tails. Wie den stroom van vrouwelijke werksters zich van en naar haar bezigheden ziet spoeden, bemerkt hoe ze met wat inspanning erin weten te slagen, zich van haar acht ? tien dollars per week te kleeden alsof ze arbeidden voor haar genoegen en niet uit noodzaak. Hoe ze het doen, weet ik niet; maar d?t ze 't doen, is zeker. Ze maken wel wat te rijkelijk gebruik van poeder, en w?l zag ik onder de talrijke scharen die des morgens van Brooklyn kwamen oversteken in den "elevated" menig lief gezicht, dat in de vroege rimpeltjes om oogen en mond de sporen vertoonde van die aanhoudende inspanning om v??r alles den schijn op te houden. Mijn hoofdindruk bleef ten slotte deze, dat ik in de straten van New-York geen enkele slordige of slecht gekleede vrouw heb ontmoet, en dat is voor een stad een groot compliment.

Een ding trof en griefde mij als een teleurstelling in dit oord der practische doelmatigheid. En dat was, dat ik 's morgens aan mijn slaapkamerdeur mijn schoenen niet keurig glimmend gepoetst vond gereedstaan. 't Was letterlijk een slag, te hooren, dat ik de straat op moest, of den "stand" van 't hotel had op te zoeken, om dat zaakje in orde te krijgen. Laat in den avond van den dag mijner aankomst werden mij op dit punt de oogen geopend, toen ik argeloos mijn schoeisel op den corridor wilde neerzetten, zooals ik dat in Engeland in elk hotel of boarding house zou doen. "Ik zou ze daar niet laten slingeren, als je ze hoopt terug te zien", zei een welmeenend vriend. "Z?? zijn onze manieren niet, hier te lande".

Mijn ergernis over die vreemde gewoonte verminderde er niet op, toen ik 's morgens verplicht was mijn stoffige, onfrissche voetbekleeding weer aan te trekken zooals ze was afgelegd. In Engeland is de schoenpoetser een bijkomstigheid, een nederig, onbeduidend individu, hurkend op een straathoek. Amerika heeft zijn bedrijf verheven tot de waardigheid eener nationale instelling. De zonderlinge soort van troonzetels op de hoeken der New-Yorksche straten, waarin mannen en vrouwen geschaard zitten, om op hun gemak de noodige bewerking van hun schoeisel te laten geschieden, bleven mij steeds een vreemd verschijnsel. De altijd haastende Amerikaan zoekt hier rust en gemak; de flaneerende Londenaar getroost zich tijdelijk een positie waarbij hij nauwelijks op de been kan blijven. Meerdere van die kleine afwijkingen en bijzonderheden in gewoonten en leefwijze troffen mij gedurende mijn verblijf. Geen kellner in hotel of restauratie zal ooit een gast naar zijn wenschen vragen, eer hij hem van een glas frisch koud water heeft voorzien. 't Is volstrekt geen kwade gewoonte; maar ik kon niet nalaten mij af te vragen, of die dagelijksche waterverspilling op groote schaal misschien ook had kunnen vermeden worden. En waarom steken de standpijpen, waaraan de brandweer de slangen heeft te bevestigen, toch een halven voet boven 't plaveisel uit, zoodat iedere voorbijganger er zijn schenen tegen stoot? Mij waren die alomtegenwoordige steenen des aanstoots een voortdurende ergernis. Een ander eigenaardig verschijnsel vond ik de kalmte, waarmee zoogenaamde "streng verboden" dingen werden gedaan, en "streng g?boden" maatregelen werden verzuimd of ontweken. Op den elevated railway,--dat barbaarsch bouwsel, dat mooie straten en pleinen als Greeley Square en Sixth Avenue bederft,--is het den passagiers "positively" verboden, naast den conducteur te staan op het platform; maar ze staan er t?ch. Aan de achterdeuren van magazijnen en goederenbureaux prijkt de verzekering, dat hier na een bepaald uur van den dag "positively" geen goederen meer worden in ontvangst genomen; maar afgeleverd worden ze t?ch. Op kantoren wordt de bezoeker afgescheept met de bewering, dat mijnheer "positively" niemand kan spreken op 't moment;--ontvangen wordt hij ten slotte t?ch. Ik hoorde zelf een conducteur van de electrische tram met nadruk verzekeren, dat er nu "positively" binnen in geen plaats meer was; maar bij de volgende halte werkte zich een ondernemend en vastberaden troepje handig door de versperde opening, en de conducteur liet ze begaan, met een vermoeiden blik, die zeide: "Hun zin krijgen ze t?ch". Dat voorbijzien van regel en orde verbaast ons in een stad als New-York; misschien is 't een der uitingen van den geest van "hustle" die nu eenmaal den kortsten weg zoekt en vindt, en van geen beletsel op zijn pad notitie neemt.

Free books android app tbrJar TBR JAR Read Free books online gutenberg

(0)

Login to post a comment!